Mặc Khải trong cơn Hấp Hối - Mesmeric Revelation - Edgar Allan Poe

---

(...) - “Tôi cho người mời ông đến tối nay không phải chủ yếu để chữa bệnh thể xác của tôi mà để giải đáp những thắc mắc của tôi về một số ấn tượng tâm linh gần đây đã khiến tôi lo âu và ngạc nhiên nhiều. Tôi không cần phải nói với ông cho đến nay tôi đã hoài nghi ra sao về chủ đề linh hồn bất diệt. Tôi không thể phủ nhận một bán-cảm mơ hồ về sự hiện hữu của nó, tựa như trong chính linh hồn mà tôi đã phủ nhận. Nhưng bán-cảm đó không bao giờ trở thành niềm tin. Với nó, tôi không làm gì được. Thực vậy, tất cả những nỗ lực tra vấn luận lý đều khiến tôi hoài nghi hơn trước. Tôi được khuyên nên nghiên cứu Cousin. Tôi nghiên cứu ông ấy trong những công trình của chính ông cũng như những công trình liên quan đến ông ở Âu Châu và Hoa Kỳ. Cuốn 'Charles Elwood' của Mr. Brownson, chẳng hạn, đang ở trong tay tôi. Tôi đã đọc nó rất kĩ. Tôi thấy nó hoàn toàn hợp luận lý, nhưng những phần không hoàn toàn hợp luận lý, tiếc thay, là những luận điểm ban đầu của nhân vật hoài nghi của cuốn sách. Trong lối tóm lược của ông, tôi dường như thấy rõ người lý luận thậm chí đã không thành công tự thuyết phục mình. Ông quên đầu quên đuôi, giống như chính phủ của Trinculo. Tóm lại, tôi nhận thấy ngay rằng, nếu một người được thuyết phục về mặt tình thần để tin mình bất tử, thì người đó sẽ không bao giờ tin thế chỉ bằng những trừu tượng vốn từ lâu là tập quán của các nhà đạo đức của Anh, Pháp, và Đức. Những trừu tượng có thể dùng để giải trí và tập luyện, nhưng không tác dụng gì đến tinh thần. Cuối cùng, trên trái đất nầy, theo tôi, triết học sẽ luôn luôn vô năng trong việc kêu gọi chúng ta phải xem những đặc tính như là những thực thể. Có thể chúng sẽ thăng hoa – nhưng linh hồn, trí tuệ, thì không bao giờ.
“Do đó, tôi xin lặp lại, tôi chỉ cảm thấy một nửa và không bao giờ tin về mặt tinh thần. Nhưng gần đây có một hiện tượng đi sâu của cảm thức, đến độ nó gần giống sự mặc nhận của lý trí, nên tôi khó mà phân biệt được chúng. Tôi cũng đủ khả năng trực tiếp truy nguyên hệ quả đó từ ảnh hưởng thôi miên. Ôi cũng không có cách nào giải thích ý tưởng của tôi tốt hơn là bằng cách giả sử rằng linh ứng thôi miên giúp tôi nhận thấy một diễn trình suy luận có đủ khả năng thuyết phục trong hiện hữu bất thường của tôi, nhưng, dựa theo những hiện tượng thôi miên, diễn trình đó không nới rộng sang tình trạng bình thường của tôi, trừ phi thông qua hệ quả của nó. Trong cơn mộng du, lý luận và kết luận của nó – tương quan nhân quả - cùng hiện diện. Trong tình trạng tự nhiên của tôi, nhân biến mất, chỉ có quả còn lại, và có lẽ chỉ còn lại một phần.
“Những điều kiện nầy đã khiến tôi nghĩ rằng một số kết quả tốt nào đó có thể đến từ một chuỗi những câu hỏi có chuẩn đích dành cho tôi trong lúc thôi miên. Ông thường quan sát hiện tượng tự giác do người mộng du bộc lộ - tự giác có nghĩ là sự hiểu biết rộng lớn mà người đó bộc lộ trên nhiều điểm liên quan đến chính tình trạng thôi miên. Và hiện tượng tự giác đó giúp diễn dịch những manh mối để hướng dẫn các câu hỏi một cách thích hợp.”
(...)
Khi người mộng du nói ra những lời nầy, bằng một giọng yếu ớt, tôi nhận thấy trên sắc diện của ông một lối diễn tả lạ lùng, khiến tôi hơi lo sợ và tôi định lập tức đánh thức ông dậy. Tôi chưa kịp làm thế thì, với một nụ cười tươi sáng tỏa khắp khuôn mặt, ông bật ngửa người trên gối và… chết. Tôi để ý thấy rằng trong chưa đầy một phút sau, thi thể của ông đã hoàn toàn cứng như đá. Trán ông lạnh như nước đá. Như thế, thông thường, nếu trán đã xuất hiện thì chỉ xuất hiện rất lâu sau khi bàn tay của thần chết Azrael áp đặt lên đó.
Phải chăng, trong phần cuối của cuộc đối thoại, người mộng du thực sự đã nói chuyện với tôi từ CÕI BÓNG?